Portal
Ushtrimet dhe rekomandimet e specialisteve per te gjithe njerezit.
Te gjithe njerezit mund te gjenden ne nje situate aspak te pershtatshme, e cila lidhet me humbjen e ndjenjave te nje afermi, reaksionin e medikamenteve te ndryshme (kryesisht penicilina), apo edhe gjakderdhje e madhe qe nuk pushon. Por vetem nje pjese shume e vogel di se si te reagoje perballe ketyre situatave, te cilat, perveese nuk jane aspak te kendshme, mund te vene ne rrezik edhe jeten e te afermve, miqve etj. Pikerisht per kete arsye gazeta boton ushtrimet kryesore qe duhen kryer ne raste emergjente.
Frymemarrja goje me goje:
Kur nuk ka ngritje e ulje te gjoksit, e ju nuk ndjeni levizje nga ajri i nxjerre, atehere menjehere filloni frymemarrjen nga goja: Uleni viktimen ne kurriz ne nje siperfaqe te forte. Pastroni gojen nga te vjellat, materiale te huaja e nga dhembet false (protezat). Hapni rruget e frymemarrjes, me dy gishta (tregues e te mesit) nga poshte mjekres dhe ngrijani koken pacientit. Njekohesisht doren tjeter duhet ta vini mbi balle per t`ja shtyre koken nga pas. Pra kendi duhet te jete 90 grade. Viza nga mjekra te veshet duhet te jete pingul me dyshemene. Hapi i trete qe duhet te beni eshte t'i mbyllni hunden (me doren qe kishit ne balle, tjetra vazhdon te rrije nen mjeker). Merr fryme thelle, jepi fryme shpejt. Kontrollo pulsin. Nese ka puls, vazhdoni perseri, pra, dy frymedhenie te shpejta nje pas nje, por pauzat duhet te ndahen me 5 sekonda. Pas edo frymedhenie, kthehu e shiko a po leviz gjoksi, degjo per zhurmen e ajrit qe del nga goja e viktimes. Vazhdo, deri sa viktima fillon te marre fryme, a deri sa te vije ndihma mjekesore.
Kompresion kardiak (shtypja e zemres)
Kjo teknike perdoret se bashku me frymemarrjen goje me goje, per te vazhduar levizjen e gjakut nga nje zemer qe ka pushuar, normalisht duhet bere nga dikush i trajnuar per kete problem. Kompresioni kardiak konsiston ne shtypjen e gjoksit (ne qender) te viktimes me 80 kompresione/minute (per te rriturit).
15 shtypje/2 frymedhenie.
Si e dime se a ka ndaluar zemrae Kontrollojme pulsin. Zakonisht ne qafe (nga te dy anet) jane dy arterie (damare) qe quhen arterie karodite. Nese puls nuk ka, vazhdo kompresionin. Pozicioni i sigurise, eshte pozicioni me i sigurte per nje te shpetuar nga mbytja ose per nje qe ka humbur ndjenjat, kjo menyre lejon qe personi te marre fryme me lehtesi, dhe parandalon mbytjen e tij nga te vjellat. Nje viktime nga overdoza duhet vene ne kete pozicion, kur ndihma e pare urgjente nuk eshte e nevojshme (p.sh goje me goje- frymemarrje) e kur nuk ka dyshim per shok. Vini viktimen permbys (me bark ne dysheme) hapini njeren kembe e perkuljani ate. Kthejani koken anash e eojani pak lart, qe rruget e ajrit te jene te hapura, veni doren e viktimes nen mjeker (qe ta mbaje koken ne kete pozicion) dhe ne fund mbulojeni per ngrohtesi.
Praktikisht
Jeni prezent ne nje krize epileptike/ose disa tipe barnash provokojne dridhje, veproni keshtu: Mos tentoni ta mbani personin, mos tentoni te fusni asnje gje ne gojen e tij. Sigurohu qe ai nuk ka demtime, duke e larguar nga objektet e rrezikshme/mobiliet etj. Kur dridhjet/konvulsionet mbarojne, vereni ne pozicionin e sigurise. Kurse ne rastin e nje reaksioni nga barnat, ose shoku anafilaktik qe vjen nga nje alergji teper e rende nga nje ilae (p.sh penicilina) ka nje menyre tjeter veprimi. Presioni i gjakut bie ne menyre dramatike dhe rruget e ajrit mund te ngushtohen. Reaksioni ndodh disa minuta pas marrjes se ilaeit, zakonisht simptomat jane: Zbardhje, humbje ngjyre, shtrengim ne gjoks, veshtiresi ne frymemarrje. Te skuqura (ne forme pullash e njollash),fryrje faciale, kolaps, pra humbje ndjenjash. Duhen marre keto masa:
Fillimisht sigurohu qe personi po merr fryme. Nese frymemarrja ka ndaluar, menjehere fillo frymemarrjen goje me goje. Nese ka frymemarrje normale, vendose ne kurriz, me fytyre lart, kembet ngrihen mbi nivelin e zemres, per te siguruar nivel adekuat te qarkullimit te gjakut. Perdor nje stol, kuti a jastek per te mbeshtetur kembet. Mbuloje personin me batanije a rroba dhe telefono per ndihme mjekesore. Mos jepni asgje nga goja.
Keshilla
1- Rekomandohet qe ushtrimet per dhenien e ndihmes se shpejte duhet te shkruhen ne nje leter te madhe dhe te vendosen ne dhomen e gjumit.
2- Ato duhet te praktikohen here pas here me njerezit e aferm te familjes, qofte edhe me femijet
3- Ndihma e shpejte jepet ne gjithe ato raste kur personi humbet ndjenjat, ka gjakderdhje te madhe dhe helmohet
4- Gjithashtu ndihma e shpejte mund te merren ne kushtet e shtepise edhe ne rast se te kane bere reaksion barnat, veeanerisht penicilinat
5- Per te gjitha rastet eshte e nevojshme qe personit t'i matet pulsi dhe temperatura
6- Gjithashtu domosdoshmerisht, pas dhenies se ndihmes se pare i semuri duhet derguar tek specialisti.
Ndihma e shpejte
Hemoragjia, me dy gishta ndalon gjakderdhjen
Per te ndalur gjakderdhjen shtypni fuqishem dy buzet e plages me ane te dy gishtave te medhenj. Pastroni plagen perreth, duke u kujdesur te mos ngacmoni gjakun e mpiksur ne te. Mbajeni te shtypur pjesen e gjakosur me rroba ose me nje cope pambuk te paster dhe lidheni. Nese rrjedhja nuk pushon shtrengoni fort me dore ose me fashature tjeter.
Helmimi, qumesht per ta "shpelare" organizmin
Nese i demtuari eshte pa ndjenja perdorni vetem frymemarrjen artificiale. Ata qe jane te ndergjegjshem se jane demtuar nga helme gerryese qe shkaterrojne indet (sie jane acidet, etj.) te pine sasi te medha qumeshti. Ne rastet e helmimeve me ilaee gjumedhenese ose qetesuese duhet provokuar vjellja, duke ngacmuar fytin.
Uje te ftohte dhe amoniak per te fiktit
Uleni personin qe i merren mendte. Lagini fytyren me uje te ftohte. Ulni koken me poshte se gjunjet. Nese humbet ndjenjat shtrijeni per toke, i ktheni koken anash dhe jepini te nuhase amoniak. Nese gjendja nuk permiresohet, mbajeni ne qetesi absolute dhe njoftoni mjekun.
Te gjithe njerezit mund te gjenden ne nje situate aspak te pershtatshme, e cila lidhet me humbjen e ndjenjave te nje afermi, reaksionin e medikamenteve te ndryshme (kryesisht penicilina), apo edhe gjakderdhje e madhe qe nuk pushon. Por vetem nje pjese shume e vogel di se si te reagoje perballe ketyre situatave, te cilat, perveese nuk jane aspak te kendshme, mund te vene ne rrezik edhe jeten e te afermve, miqve etj. Pikerisht per kete arsye gazeta boton ushtrimet kryesore qe duhen kryer ne raste emergjente.
Frymemarrja goje me goje:
Kur nuk ka ngritje e ulje te gjoksit, e ju nuk ndjeni levizje nga ajri i nxjerre, atehere menjehere filloni frymemarrjen nga goja: Uleni viktimen ne kurriz ne nje siperfaqe te forte. Pastroni gojen nga te vjellat, materiale te huaja e nga dhembet false (protezat). Hapni rruget e frymemarrjes, me dy gishta (tregues e te mesit) nga poshte mjekres dhe ngrijani koken pacientit. Njekohesisht doren tjeter duhet ta vini mbi balle per t`ja shtyre koken nga pas. Pra kendi duhet te jete 90 grade. Viza nga mjekra te veshet duhet te jete pingul me dyshemene. Hapi i trete qe duhet te beni eshte t'i mbyllni hunden (me doren qe kishit ne balle, tjetra vazhdon te rrije nen mjeker). Merr fryme thelle, jepi fryme shpejt. Kontrollo pulsin. Nese ka puls, vazhdoni perseri, pra, dy frymedhenie te shpejta nje pas nje, por pauzat duhet te ndahen me 5 sekonda. Pas edo frymedhenie, kthehu e shiko a po leviz gjoksi, degjo per zhurmen e ajrit qe del nga goja e viktimes. Vazhdo, deri sa viktima fillon te marre fryme, a deri sa te vije ndihma mjekesore.
Kompresion kardiak (shtypja e zemres)
Kjo teknike perdoret se bashku me frymemarrjen goje me goje, per te vazhduar levizjen e gjakut nga nje zemer qe ka pushuar, normalisht duhet bere nga dikush i trajnuar per kete problem. Kompresioni kardiak konsiston ne shtypjen e gjoksit (ne qender) te viktimes me 80 kompresione/minute (per te rriturit).
15 shtypje/2 frymedhenie.
Si e dime se a ka ndaluar zemrae Kontrollojme pulsin. Zakonisht ne qafe (nga te dy anet) jane dy arterie (damare) qe quhen arterie karodite. Nese puls nuk ka, vazhdo kompresionin. Pozicioni i sigurise, eshte pozicioni me i sigurte per nje te shpetuar nga mbytja ose per nje qe ka humbur ndjenjat, kjo menyre lejon qe personi te marre fryme me lehtesi, dhe parandalon mbytjen e tij nga te vjellat. Nje viktime nga overdoza duhet vene ne kete pozicion, kur ndihma e pare urgjente nuk eshte e nevojshme (p.sh goje me goje- frymemarrje) e kur nuk ka dyshim per shok. Vini viktimen permbys (me bark ne dysheme) hapini njeren kembe e perkuljani ate. Kthejani koken anash e eojani pak lart, qe rruget e ajrit te jene te hapura, veni doren e viktimes nen mjeker (qe ta mbaje koken ne kete pozicion) dhe ne fund mbulojeni per ngrohtesi.
Praktikisht
Jeni prezent ne nje krize epileptike/ose disa tipe barnash provokojne dridhje, veproni keshtu: Mos tentoni ta mbani personin, mos tentoni te fusni asnje gje ne gojen e tij. Sigurohu qe ai nuk ka demtime, duke e larguar nga objektet e rrezikshme/mobiliet etj. Kur dridhjet/konvulsionet mbarojne, vereni ne pozicionin e sigurise. Kurse ne rastin e nje reaksioni nga barnat, ose shoku anafilaktik qe vjen nga nje alergji teper e rende nga nje ilae (p.sh penicilina) ka nje menyre tjeter veprimi. Presioni i gjakut bie ne menyre dramatike dhe rruget e ajrit mund te ngushtohen. Reaksioni ndodh disa minuta pas marrjes se ilaeit, zakonisht simptomat jane: Zbardhje, humbje ngjyre, shtrengim ne gjoks, veshtiresi ne frymemarrje. Te skuqura (ne forme pullash e njollash),fryrje faciale, kolaps, pra humbje ndjenjash. Duhen marre keto masa:
Fillimisht sigurohu qe personi po merr fryme. Nese frymemarrja ka ndaluar, menjehere fillo frymemarrjen goje me goje. Nese ka frymemarrje normale, vendose ne kurriz, me fytyre lart, kembet ngrihen mbi nivelin e zemres, per te siguruar nivel adekuat te qarkullimit te gjakut. Perdor nje stol, kuti a jastek per te mbeshtetur kembet. Mbuloje personin me batanije a rroba dhe telefono per ndihme mjekesore. Mos jepni asgje nga goja.
Keshilla
1- Rekomandohet qe ushtrimet per dhenien e ndihmes se shpejte duhet te shkruhen ne nje leter te madhe dhe te vendosen ne dhomen e gjumit.
2- Ato duhet te praktikohen here pas here me njerezit e aferm te familjes, qofte edhe me femijet
3- Ndihma e shpejte jepet ne gjithe ato raste kur personi humbet ndjenjat, ka gjakderdhje te madhe dhe helmohet
4- Gjithashtu ndihma e shpejte mund te merren ne kushtet e shtepise edhe ne rast se te kane bere reaksion barnat, veeanerisht penicilinat
5- Per te gjitha rastet eshte e nevojshme qe personit t'i matet pulsi dhe temperatura
6- Gjithashtu domosdoshmerisht, pas dhenies se ndihmes se pare i semuri duhet derguar tek specialisti.
Ndihma e shpejte
Hemoragjia, me dy gishta ndalon gjakderdhjen
Per te ndalur gjakderdhjen shtypni fuqishem dy buzet e plages me ane te dy gishtave te medhenj. Pastroni plagen perreth, duke u kujdesur te mos ngacmoni gjakun e mpiksur ne te. Mbajeni te shtypur pjesen e gjakosur me rroba ose me nje cope pambuk te paster dhe lidheni. Nese rrjedhja nuk pushon shtrengoni fort me dore ose me fashature tjeter.
Helmimi, qumesht per ta "shpelare" organizmin
Nese i demtuari eshte pa ndjenja perdorni vetem frymemarrjen artificiale. Ata qe jane te ndergjegjshem se jane demtuar nga helme gerryese qe shkaterrojne indet (sie jane acidet, etj.) te pine sasi te medha qumeshti. Ne rastet e helmimeve me ilaee gjumedhenese ose qetesuese duhet provokuar vjellja, duke ngacmuar fytin.
Uje te ftohte dhe amoniak per te fiktit
Uleni personin qe i merren mendte. Lagini fytyren me uje te ftohte. Ulni koken me poshte se gjunjet. Nese humbet ndjenjat shtrijeni per toke, i ktheni koken anash dhe jepini te nuhase amoniak. Nese gjendja nuk permiresohet, mbajeni ne qetesi absolute dhe njoftoni mjekun.
